Node.js چیست؟
node js چیست؟ امروزه جاوا اسکریپت در زمینه‌های مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرد. علاوه بر استفاده از جاوا اسکریپت در محیط مرورگر برای تعامل با HTML وCSS، این زبان برنامه‌نویسی به عنوان یک زبان سطح بالا و مفسری در ساخت اپلیکیشن‌های موبایل، بازی‌های رایانه‌ای، برنامه‌های دسکتاپ و غیره نیز استفاده می‌شود.
یکی از آرزوهای برنامه‌نویسان جاوا اسکریپت این بوده است که بتوانند کدهای خود را در سمت سرور نیز اجرا کنند، به طوری که بتوانند ظاهر و منطق سرویس تحت وب خود را در کنار هم ایجاد کرده و نیازی به استفاده از زبان‌های دیگر مانند PHP یا Ruby برای برنامه‌نویسی سمت سرور نداشته باشند؛ Node.js یکی از محیط‌هایی است که به برنامه‌نویسان این امکان را می‌دهد.
در این مقاله بنا داریم که به پاسخ این سوال بپردازیم که node js چیست، چه کاربردهایی دارد و برنامه‌نویسان node.js کار باید چه مهارت‌هایی داشته باشند؟ بنابراین اگر علاقه‌مندید که بدانید زبان node.js چیست، پیشنهاد می‌کنیم که تا انتهای این مطلب همراه ما باشید.
node js چیست و چه کاربردهایی دارد؟
اگر بخواهیم به شکل دقیق به این سوال پاسخ دهیم که node js چیست باید بگوییم که Node.js یک پلتفرم قدرتمند است که به برنامه‌نویسان اجازه می‌دهد از جاوا اسکریپت به عنوان یک زبان چندمنظوره استفاده کنند و کدهای خود را به صورت مفسری در سمت سرور اجرا کنند.
در تعریفی دیگر، نود جی اس (Node.js) یک محیط اجرایی سمت سرور بر پایه JavaScript است که بر اساس موتور V8 جاوا اسکریپت توسعه داده شده است. این محیط اجرایی باعث می‌شود که بتوانید کدهای جاوااسکریپت را به جای اجرا در مرورگر وب، بر روی سرور اجرا کنید.
با استفاده از نود جی اس، می‌توانید برنامه‌های شبکه محور، وب سرورها، اپلیکیشن های وب و سایر سرورهایی که به کدهای جاوااسکریپت نیاز دارند را بسازید. این محیط اجرایی بر اساس مدل رویدادگرا و غیربلاکینگ (non-blocking) عمل می‌کند که به شما امکان می‌دهد برنامه‌هایی با عملکرد سریع و قابل مقیاس را توسعه دهید.
نود جی اس به عنوان یک فناوری محبوب در زمینه توسعه وب استفاده می‌شود و از آنجایی که از جاوااسکریپت استفاده می‌کند، توسعه‌دهندگان می‌توانند با استفاده از یک زبان برنامه‌نویسی مشترک (جاوااسکریپت) بر روی هر دو جانب (سمت سرور و سمت مشتری) کار کنند که می‌تواند باعث افزایش سرعت توسعه و کاهش هزینه‌ها شود.
برای مشاهده و کسب اطلاعات بیشتر درباره بوت کمپ آموزش node js مکتب شریف کلیک کنید.
چرا باید نود جی اس را یاد بگیریم؟
یادگیری نود جی می‌تواند برای توسعه‌دهندگان وب بسیار مفید و به صرفه باشد. در ادامه، چند دلیل برای یادگیری نود جی اس را بررسی می‌کنیم.
قدرت و مقیاس‌پذیری
همانطور که گفتیم، نود جی اس بر پایه مدل رویدادگرا و غیربلاکینگ عمل می‌کند که به شما امکان می‌دهد برنامه‌هایی با عملکرد سریع و قابل مقیاس بسازید. با استفاده از نود جی اس، می‌توانید به تعداد بالایی از درخواست‌های همزمان پاسخ دهید.
استفاده از جاوا اسکریپت
با یادگیری نود جی اس، شما از مزیت استفاده از یک زبان برنامه‌نویسی مشترک (جاوااسکریپت) در هر دو سمت سرور و مشتری برخوردار خواهید بود. این امر به شما امکان می‌دهد تا با استفاده از همان زبان، کدهای خود را به راحتی به اشتراک گذاشته و بازدهی بیشتری داشته باشید.
جامعه فعال
نود جی اس یک جامعه بزرگ و فعال دارد که ابزارها، کتابخانه‌ها و فریمورکهای متعددی را در زمینه توسعه وب برای شما فراهم می‌کند. این جامعه بزرگ به شما امکان می‌دهد تا از تجربیات دیگران بهره‌برداری کنید و مشکلات و چالش‌هایی که ممکن است در حین توسعه برنامه‌های وب پیدا کنید، حل نمایید.
سازگاری با تکنولوژی‌های مدرن
نود جی اس با تکنولوژی‌های مدرن و جدید مانند WebSocket،GraphQL و انواع پروتکل‌های ارتباطی دیگر سازگاری دارد. این موضوع به شما امکان می‌دهد برنامه‌های پیشرفته را بر اساس نیازهای جدید توسعه دهید.
مناسب برای میکروسرویس‌ها
نود جی اس برای توسعه سرویس‌های مبتنی بر معماری میکروسرویس‌ها بسیار مناسب است. با استفاده از نود جی اس، می‌توانید سرویس‌های کوچک و مستقل را توسعه داده و آنها را به صورت مجموعه‌ای از سرویس‌ها با هم ترکیب کنید.
به طور کلی، یادگیری و نصب نود جی اس به شما امکان می‌دهد تا برنامه‌های سمت سرور را با استفاده از جی اس توسعه دهید و از قابلیت‌های قدرتمند و مقیاس‌پذیر آن بهره‌برداری کنید. همچنین، با توجه به رشد روزافزون جامعه نود جی اس و پشتیبانی فعال از آن، می‌توانید از ابزارها و منابع فراوانی استفاده کنید که توسعه برنامه‌های وب را سریعتر و آسان‌تر می‌کنند.
بیشتر بخوانید: کاربرد node js چیست و چرا باید نود جی اس یاد بگیریم؟
نود جی اس در چه سالی و توسط چه کسی معرفی شد؟
نود جی اس (Node.js) در سال 2009 توسط رایان دال معرفی شد. رایان دال یک توسعه‌دهنده نرم‌افزار اهل ایالات متحده آمریکا است. وی در آن زمان، مدیر فنی تیم تکنولوژی در شرکت جوتاگ ای‌پی‌ای بود و نود جی اس را به عنوان یک پروژه جدید در این شرکت معرفی کرد. او از موتور جاوااسکریپت V8 که توسط گوگل برای مرورگر کروم توسعه داده شده بود، به عنوان پایه‌ای برای ایجاد یک محیط اجرای سرور جاوااسکریپت استفاده کرد و نود جی اس را به عنوان یک فریم ورک برنامه نویسی توسعه داد.
نود جی اس در حال حاضر در صنعت نرم‌افزاری چه جایگاهی دارد؟
حالا که متوجه شدیم node js چیست و چه کاربردهایی دارد، خوب است که نگاهی به جایگاه آن در صنعت نرم افزاری داشته باشیم.
نود جی اس در حال حاضر یکی از ابزارهای محبوب و پرکاربرد در صنعت نرم‌افزاری است. از آنجا که نود جی اس مبتنی بر javascript است و قابلیت توسعه سمت سرور را فراهم می‌کند، در بسیاری از بخش‌های توسعه وب و سرور مورد استفاده قرار می‌گیرد. چندین شرکت بزرگ و معروف مانند گوگل، فیسبوک، اسپاتیفای، نتفلیکس و اسلک از نود جی اس برای توسعه پلتفرم و سرویس‌های خود استفاده می‌کنند.
به طور کلی، نود جی اس به دلیل مزایایی که دارد، همواره به عنوان یکی از ابزارهای برتر و مورد توجه در صنعت نرم‌افزاری مطرح بوده و در بسیاری از پروژه‌های توسعه نرم‌افزار مورد استفاده قرار می‌گیرد.
آیا نود جی اس برای توسعه برنامه‌های موبایل نیز استفاده می‌شود؟
اگرچه نود جی اس به طور مستقیم برای توسعه برنامه‌های موبایل استفاده نمی‌شود. اما می‌تواند در بخش‌هایی از توسعه برنامه‌های موبایل نقش مهمی ایفا کند.
یکی از موارد استفاده از نود جی اس در توسعه برنامه‌های موبایل، استفاده از آن به عنوان سرور برای ارائه خدمات وب (Web Services) است. برنامه‌های موبایل معمولاً نیاز دارند تا با سرور ارتباط برقرار کنند و اطلاعات را دریافت یا ارسال کنند. با استفاده از نود جی اس برای توسعه سمت سرور، می‌توانید این قابلیت‌ها را پیاده‌سازی کنید و به برنامه‌های موبایل خود خدمات وب قدرتمند و مقیاس‌پذیر ارائه دهید.
علاوه بر این، اگر برنامه موبایل شما از روی پلتفرم‌های هیبریدی مانند React Native یا Flutter توسعه می‌یابد، می‌توانید از نود جی اس در قسمت سمت سرور استفاده کنید. در این حالت، نود جی اس به عنوان سروری که با برنامه موبایل ارتباط برقرار می‌کند و اطلاعات را برای وب سرویس‌های مورد نیاز ارسال و دریافت می‌کند، عمل می‌‌نماید.
از نودجی اس در توسعه کدام پلتفرم ها استفاده شده است؟
نود جی اس (Node.js) تا کنون بر روی مجموعه‌ای از پلتفرم ها و سیستم‌عامل‌های به نام و معتبر مورد استفاده قرار گرفته است. تقریباً هر پلتفرمی که قادر به اجرای جاوا اسکریپت باشد، می‌تواند نود جی اس را پشتیبانی کند. برخی از پلتفرم ها و سیستم‌عامل‌هایی که نود جی اس بر روی آنها استفاده شده است را در ادامه معرفی کرده‌ایم.
ویندوز
نود جی اس بر روی سیستم‌عامل ویندوز به خوبی قابل استفاده است. شما می‌توانید نود جی اس را بر روی ویندوز نصب کرده و برنامه‌های خود را با استفاده از آن توسعه دهید و اجرا کنید.
لینوکس
نود جی اس بر روی بسیاری از حوزه‌های لینوکس نظیرUbuntu ، CentOS، Debianو… قابل استفاده است. لینوکس یکی از پلتفرم‌های محبوب برای استفاده از نود جی اس در توسعه برنامه‌های سمت سرور است.
macOS
سیستم‌عامل macOS نیز از نود جی اس پشتیبانی می‌کند. شما می‌توانید نود جی اس را بر روی دستگاه‌های اپل خود نصب کنید و توسعه برنامه‌ها را در این محیط انجام دهید.
بسترهای ابری
نود جی اس می‌تواند بر روی بسترهای ابری مانندAmazon Web Services (AWS) ، Microsoft Azure، Google Cloud Platform (GCP) و… استفاده شود. بنابراین به شما این امکان را می‌دهد تا برنامه‌های خود را در محیط‌های ابری با مقیاس‌پذیری بالا تجربه کنید.
استفاده از نود جی اس چه مزایای برای توسعه وب و سرورها دارد؟
استفاده از نود جی اس (Node.js) در توسعه وب و سرورها مزایای متنوعی دارد که در ادامه به آنها می‌پردازیم.
سرعت بالا
پیش از این هم گفتیم که نود جی اس بر پایه موتور جاوااسکریپت V8 ساخته شده است که سرعت اجرای بسیار بالایی دارد. این یعنی برنامه‌های نوشته شده با استفاده از نود جی اس به طور کلی سریعتر اجرا می‌شوند و زمان پاسخگویی به درخواست‌ها کاهش می‌یابد.
اکوسیستم قدرتمند
نود جی اس از یک اکوسیستم قدرتمند و گسترده بهره می‌برد. این اکوسیستم شامل کتابخانه‌ها، فریمورکها، ابزارها و ماژول‌های مفیدی است که به شما در توسعه برنامه‌های وب کمک می‌کنند.
سازگاری با فرانت‌اند
با استفاده از نود جی اس، می‌توانید کدهای جاوااسکریپت مشترک را بین سمت کلاینت (Front-end) و سمت سرور (Server-side) به اشتراک بگذارید. این امکان به شما اجازه می‌دهد تا از کدهای مشابه در سمت کلاینت و سمت سرور استفاده کرده و همسانی بیشتری را در توسعه برنامه‌های وب برقرار کنید.
جامعیت
نود جی اس یک فریمورک جامع است که امکانات مفیدی را برای توسعه وب و سرورها فراهم می‌کند. از جمله این امکانات می‌توان به مدیریت روتینگ (Routing)، پردازش فایل‌ها، مدیریت وب سوکت‌ها (WebSocket)، پردازش داده‌های فرم و… اشاره کرد.
پایداری و پشتیبانی
نود جی اس توسط یک جامعه فعال از توسعه دهندگان پشتیبانی می‌شود. این یعنی شما می‌توانید از بروزرسانی‌ها، اصلاحات امنیتی و پشتیبانی به مدت طولانی در پروژه‌های خود استفاده کنید.
با توجه به این مزایا، نود جی اس به عنوان یک ابزار قدرتمند در توسعه وب و سرورها شناخته می‌شود و بسیاری از سازمان‌ها و توسعه دهندگان از آن استفاده می‌کنند.
نود جی اس با کدام کتابخانه‌ها و فریمورکها به خوبی ترکیب می‌شود؟
نود جی اس با بیشتر کتابخانه‌ها و فریمورکهای محبوب در جامعه‌ی گسترده جاوا اسکریپت سازگار است. در زیر چندین نمونه از کتابخانه‌ها و فریم‌ورک‌هایی که به خوبی با نود جی اس ترکیب می‌شوند آورده شده است.
Express.js
Express.js یکی از محبوب‌ترین و ساده‌ترین فریمورکهای وب برای نود جی اس است. این فریمورک برای ساخت وب سرویس‌ها و برنامه‌های وب سریع بسیار مفید است و قابلیت‌هایی مانند مدیریت روتینگ، پردازش فایل‌ها، ایجاد میان‌افزارها (middleware) و بسیاری از ویژگی‌های دیگر را دارا می‌باشد.
Koa.js
Koa.js یک فریمورک مدرن و سبک برای نوشتن برنامه‌های وب است. این فریمورک از همان تیم توسعه‌دهنده‌های Express.js ساخته شده است و از جمله ویژگی‌های آن می‌توان به مدیریت فایل‌ها، روتینگ انعطاف‌پذیر، ایجاد میان‌افزارها و پشتیبانی از Async/Await اشاره کرد.
Socket.IO
Socket.IO یک کتابخانه برای برقراری ارتباط دوطرفه بر اساس رویدادها، بین مرورگر و سرور است. این کتابخانه امکان ایجاد ارتباطات سریع بین کلاینت و سرور را فراهم می‌کند و برای استفاده در برنامه‌های چت آنلاین، بازی‌های چندنفره و برنامه‌های مشارکتی، بسیار مناسب است.
Mongoose
Mongoose یک کتابخانه مدل‌سازی شیءگرا (ORM) برای MongoDB است. این کتابخانه به شما امکان می‌دهد به راحتی با MongoDB ارتباط برقرار کنید و عملیاتی مانند ایجاد، خواندن، به‌روزرسانی و حذف رکوردها را به صورت شیءگرا انجام دهید.
Sequelize
Sequelize یک کتابخانه ORM برای پایگاه داده‌های رابطه‌ای مانند MySQL، PostgreSQLو SQLite است. این کتابخانه امکاناتی را برای ایجاد، خواندن، به‌روزرسانی و حذف رکوردها به صورت شیءگرا در پایگاه داده‌های رابطه‌ای فراهم می‌کند.
Axios
Axios یک کتابخانه HTTP ساده و قدرتمند است. این کتابخانه به شما امکان می‌دهد درخواست‌های HTTP را به سمت سرور ارسال کرده و پاسخ‌ها را دریافت کنید. کتابخانه‌های دیگری مانند Request و Superagent نیز برای ارسال درخواست‌های HTTP در نود جی اس استفاده می‌شوند.
یادگیری نود جی اس چقدر زمان می برد؟
اکنون که متوجه شدیم نود node چیست و چه کاربردهایی دارد، نوبت به آن می‌رسد که نگاهی به فرآیند یادگیری و آموزش نود جی اس داشته باشیم. یادگیری این مهارت اعم از آموزش رایگان node js یا شرکت در دوره‌های مختلف آموزشی، مانند سایر مهارت‌های برنامه‌نویسی، نیازمند صرف زمان کافیست. این مدت زمان می‌تواند بسته به سطح شما در برنامه‌نویسی وب، تجربه قبلی شما در زمینه برنامه‌نویسی و زمانی که می‌توانید به یادگیری اختصاص دهید، متغیر باشد.
علاوه بر این، هدف شما ار یادگیری نیز تاثیر قابل توجهی در مدت زمان یاد شده دارد. به عنوان مثال اگر شما قصد دارید تا حد امکان عمیق تر و جزئی‌تر با نود جی اس آشنا شوید و از آن استفاده حرفه‌ای کنید نسبت به زمانی که فقط قصد استفاده از آن در پروژه‌های ساده را دارید، باید زمان بیشتری را به یادگیری اختصاص دهید.
با توجه به این موارد، می‌توان به طور تقریبی برآورد مدت زمان یادگیری node js را انجام داد. اگر شما با زبان جاوااسکریپت و مفاهیم برنامه‌نویسی وب آشنایی داشته باشید، ممکن است بتوانید در عرض چند ماه با مباحث اولیه نود جی اس آشنا شده و برنامه‌های ساده‌ای را توسعه دهید.
اما برای دستیابی به سطح حرفه‌ای و تسلط بر نود جی اس و مفاهیم پیچیده‌تر، به طور کلی نیاز به چند ماه تا چند سال زمان دارید. در این مسیر، شرکت در بوت کمپ node js، داشتن تجربه عملی و توسعه پروژه‌های واقعی نیز بسیار مفید است.
مهمترین نکته این است که یادگیری یک زبان برنامه‌نویسی مانند نود جی اس فرآیندی پیوسته است و پس از یادگیری مفاهیم اولیه، شما بهتر است با تمرین مستمر و پروژه‌های عملی خود را تقویت کنید تا تسلط بیشتری بر آن بدست آورید.
کدام پروژه‌های عملی می‌تواند برای تقویت مهارت‌های نود جی اس مناسب باشد؟
برای تقویت مهارت‌های نود جی اس، می‌توانید به عنوان پروژه‌های عملی از موارد زیر استفاده کنید.
توسعه یک وب سرویس ساده
با استفاده از فریم ورک نود جی اس مانند Express.js، یک وب سرویس ساده را پیاده‌سازی کنید. این وب سرویس می‌تواند اطلاعاتی را دریافت کند و به صورت JSON پاسخ دهد.
پیاده‌سازی یک وبلاگ
از نود جی اس برای ساخت یک وبلاگ استفاده کنید. شما می‌توانید مطالب را در پایگاه داده ذخیره کنید و صفحاتی را برای نمایش مطالب و صفحات جدید ایجاد نمایید. همچنین می‌توانید سیستم ثبت نام و ورود کاربران را پیاده‌سازی کنید.
چت آنلاین
با استفاده از کتابخانه‌های Socket.IO وExpress.js، یک برنامه چت آنلاین ساده را بسازید به نحوی که کاربران بتوانند در چت روم وارد شوند و پیام‌ها را بین یکدیگر ارسال کنند. همچنین می‌توانید امکاناتی مانند ارسال تصاویر و اشتراک گذاری فایل را نیز در نظر بگیرید.
API تحت وب
برای تمرین در زمینه طراحی و پیاده‌سازی API تحت وب، یک سیستم مدیریت کتابخانه یا یک فروشگاه آنلاین با استفاده از نود جی اس بسازید. API شامل عملیاتی مانند اضافه کردن کتاب، جستجو، خرید و مدیریت کاربران و موارد دیگر است.
توسعه برنامه واقعی
برای تقویت مهارت‌های نود جی اس، بهتر است به یک پروژه واقعی بپردازید. می‌توانید یک برنامه تحت وب کامل را توسعه دهید که شامل سیستم ثبت نام و ورود کاربران، پرداخت آنلاین، مدیریت محتوا و دیگر امکانات باشد.
مهمترین نکته این است که پروژه‌های عملی‌تان را بر اساس سطح مهارت خود انتخاب کنید. کارتان را با پروژه‌های ساده شروع کنید و به تدریج به سمت پروژه‌های پیچیده‌تر پیش بروید تا مهارت‌هایتان را بهبود دهید و با مفاهیم پیشرفته‌تر آشنا شوید.
همچنین، استفاده از منابع آموزشی آنلاین، کتاب‌ها و دوره‌های آموزشی نیز می‌تواند به شما کمک کند تا بهترین عملکرد را در پروژه‌های خود داشته باشید.
سخن پایانی
در این مقاله تلاش کردیم به این سوال پاسخ دهیم که node js چیست و چه کاربردهایی دارد. مزایای آن را بر شمردیم و در رابطه با آموزش و یادگیری آن، برخی از نکات را مطرح کردیم. امیدواریم که مجموعه مطالب مطرح شده برای علاقه‌مندان نود جی اس مفید و کابردی باشد.